در این اواخر، ویدئوهایی از حمله شبه‌نظامیان موسوم به گروه «ربع‌الله» به مراکز ماساژ در محله کراده شهر بغداد در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است. این گروه همچنان متهم به منفجر کردن فروشگاه‌های مشروبات الکلی شده اند، اقدامی که رفتار داعش در ایجاد رعب و وحشت در جامعه را در اذهان عمومی متبادر می‌کند.

بیانیه‌های متعددی که از سوی گروه «ربع‌الله» در ارتباط به مسائل سیاسی و اجتماعی صادر می‌شود می‌تواند پیوند این گروه را با حملات اخیر روشن کند. در ۲۶ نوامبر گذشته گروه «ربع‌الله» با اشاره به حمله به مرکز ماساژ، بیانیه‌ای را منتشر کرد که در متن آن چنین آمده بود: "پس از آن‌که صاحبان کاباره‌ها و فروشگاه‌های مشروبات الکلی در ترویج گمراهی و ضلالت به هیچ حد و مرزی اکتفا نکردند و برای تحقق اهداف شوم خود که آمریکا و اسرائيل برای آنها ترسیم می‌کند، از نسل جوان سوء‌استفاده کردند، لازم بود جوانان مومن و متعهد برای مقابله با این شرارت و بدذاتی از امر به معروف و نهی از منکر کار بگیرند و با قطع دست فساد، از ارزش‌های جامعه و منافع ملت عراق دفاع کنند."

اما در همان روز و پس از وقوع حمله، گروه «ربع‌الله»، داشتن هرگونه پیوند با حمله به مرکز ماساژ در محله کراده را انکار کرده و افزود که "در این امر که این مراکز، جامعه را به فساد و تباهی می‌کشد، هیچ بحثی نیست، با این حال، حذف چنین مراکزی باید از طریق قانونی انجام باشد. در بیانیه‌ای که از سوی گروه «ربع‌الله» آماده است که پیوند دادن نام «ربع‌الله» در عملیات خرابکارانه و خشونت‌هایی که در این اواخر در عراق انجام شده است، قابل پذیرش نیست و باعث بدنامی «ربع‌الله» شده است.

البته اظهارات ضد و نقیض در همان روز، میان کسانی که دست زدن به چنین اقداماتی را ترویج می‌دهند و مسئولیت حمله را بر عهده می‌گیرند و اظهارات دیگری که هرگونه پیوند با این حمله را انکار می‌کنند، نشان می‌دهد که محدوده فعالیت شبه‌نظامیان و تنوع نام و نشان آنها در غیاب کنترل دولت عراق، به طور بی‌سابقه‌ای گسترش یافته است.

در همین حال، معن الجیزانی، روزنامه‌نگار می‌گوید که شبه‌نظامیان «ربع‌الله»، عنوانی تبلیغاتی است که شباهت زیادی به گروهی به اصطلاح "پیراهن سیاهان" دارد که پس از سال ۲۰۰۸ توسط حزب‌الله لبنان تاسیس شده و به عنوان ابزاری برای برهم زدن اوضاع داخلی کشور، تهدید مخالفان سیاسی و بهره‌برداری در زمان فراهم شدن شرایط از جمله هنگام تشکیل دولت یا تعیین نخست وزیر، مورد استفاد قرار می‌گیرد. وی افزود: گروه «ربع‌الله» برای نخستین بار در ماه ژوئن گذشته ظاهر شد و اولین حضور آن مربوط به آتش زدن دفتر MBC عراق بود که در پاسخ به پخش مستندی که ابومهدی مهندیس را به بمب‌گذاری در سفارت عراق در بیروت متهم می‌کرد، انجام شد.

الجیزانی گفت:"پیدایش این گروه خشن و غیرمسلح همزمان با تشکیل دولت مصطفی‌الكاظمی، این تصور را به وجود می‌آورد که شبه‌نظامیان مسلح که این گروه را اداره می‌کنند، قصد دارند با كاهش میزان فعالیت مستقیم گروه‌های شبه‌نظامی، فشارهای بیرونی بر نخست وزیر عراق را کاهش دهند." وی خاطرنشان کرد که "سوق دادن این گروه به صحنه تحولات به عنوان یک نیروی غیرمسلح، نمی‌تواند آن را در کنار سایر نیروهای شبه‌نظامی قرار دهد، اما در واقع، این گروه، نیروی فعال و سلاح نرمی برای برهم زدن اوضاع سیاسی و ایجاد آشفتگی در عراق است و هر زمان که ایران یا نمایندگان آن در صدد خنثی سازی پروژه ابتکاری یا هر اقدام دیگری که منافع آنها را تهدید کند، باشند، گروه «ربع‌الله» را دستور می‌دهند اقدامات مقتضی را اتخاذ کند."

الجیزانی افزود: "ربع‌الله"، تنها یک عنوان مانند سایر عناوین از جمله "الزلم الخشنه"، "ولد الشايب" و دیگر نام‌ها است و اعضای آنها از شبه‌نظامیان عصائب اهل‌حق، کتائب حزب‌الله و شبه‌نظامیان النجباء هستند که هر یک از این جناح‌ها، گروه‌های مزبور را برای اجرای برنامه‌هایی که به دستور مستقیم ایران انجام می‌شود، به فعالیت وا می‌دارند. وی در مورد تداوم نام‌های این گروه‌ها، گفت:"ممکن است از نام این گروه‌های شبه‌نظامی در هفته‌ها یا ماه‌های آینده هیچ خبری نباشد و برای تحت پوشش قراردادن فعالیت‌های موردنظر شبه‌نظامیان، نام‌های جدید ظاهر شود. این استراتژی است که جناح‌های مسلح از زمان کشته شدن قاسم سلیمانی و ابومهدی مهندس در سال گذشته آن را دنبال می‌کنند و هدف از امر این است تا بدون این‌که مسئولیتی متوجه آنها شود یا در رویارویی با دولت قرار بگیرند، همان‌گونه که برای گروه «البوعیثه» وابسته به کتائب حزب‌الله اتفاق افتاد، یا برای جلوگیری از قرار گرفتن در معرض تهدیدها یا تحریم‌های ایالات متحده، در روند تصمیم‌گذاری‌های سیاسی تأثیرگذاری داشته باشند."

از سوی دیگر، یحیی الکبیسی، کارشناس امور عراق، گفت: اگر روند ظهور شبه‌نظامیان موجود در عراق را مورد بررسی قرار دهیم، به این نتیجه می‌رسیم که برخی از این گروه‌ها پیش از سال ۲۰۰۳، جزو نیروهای مخالف نظام بودند، برخی دیگر در نتیجه انشعاب از ارتش مهدی به وجود آمده اند و گروه‌های دیگر با حمایت بازیگران سیاسی، اجتماعی یا مذهبی تشکیل شده اند. وی افزود: "گروه ربع‌الله، شاخه از جناح‌های مسلح موجود در کشور است که از مصونیت برخودار هستند و هدف آنها از تشکیل این گروه، انجام اقدامات زشت و ناپسندی است که شبه‌نظامیان مادر نمی‌خواهند خود را به طور مستقیم و آشکار درگیر آنها کنند."

الکبیسی پدیده گسترش شبه نظامیان را به ماهیت در هم‌تنیدگی نیروهای دولتی و غیردولتی نسبت می‌دهد. وی بدین باور است که بازیگران سیاسی شیعه، حفظ نیروهای ایدئولوژیکی که به عنوان یک دولت موازی عمل می‌کنند را حائز اهمیت فراوان می‌دانند؛ زیرا آنها با استفاده از همین گروه‌ها به انحصار قدرت خود در دولت ادامه می‌دهند. شکی نیست که اقدامات اتخاذشده توسط این گروه‌ها برخواسته از تصمیم شخصی آنها نیست، بلکه دستور مستقیم ایران یا بازیگران سیاسی شیعه عراق است.

وی در ادامه، گفت: از سال ۲۰۰۳ به بعد، بازیگران سیاسی شیعه برای پیشبرد اقدامات زشت و ناپسندی که نمی‌خواهند از طریق نیروهای رسمی انجام شود، از همین گروه‌ها استفاده می‌کنند و این ترفند باعث می‌شود، هیچ مسئولتی متوجه جناح‌های سیاسی نشود و آنها را دچار چالش نکند. در واقع، «ربع‌الله» و سایر گروه‌هایی که اخیرا ظهور کرده اند تنها برای پوشش چهره شبه‌نظامیانی است که به صورت رسمی در صحنه تحولات عراق حضور دارند و هدف از تشکیل این گروه‌ها این است تا جناح‌های شبه‌نظامی در معرض واکنش‌های تلافی‌جویانه آمریکا و فشارهای دیگر قرار نگیرند.

اما علی ریاض، نویسنده و روزنامه‌نگار معتقد است که «ربع‌الله»، یک گروه شبه‌نظامی ویژه‌ و غیر مسلحی است که مسئولیت آن تنها در بخش تبلیغات و رسانه‌ها محدود می‌شود و محور روند مقاومت عراق را در شبکه‌های اجتماعی به ویژه در کانال‌های تلگرام مدیریت می‌کند. در حالی‌که مأموریت دوم این گروه، سازماندهی تظاهرات در حمایت از شبه‌نظامیان، یا آن‌چه آنها جناح‌های مقاومت می‌دانند، است. البته عملیات «ربع‌الله» به طور معمول در چارچوب اقدامات خرابکارانه محدود می‌شود و به قتل و کشتار نمی‌رسد. اما سومین و خطرناک‌ترین مأموریت این گروه، استفاده از شبکه‌های اجتماعی برای تحریک علیه فعالان و شایعه پراکنی است و آنها سعی می‌کنند با راه اندازی تبلیغات، زمینه ترور شخصیت‌های موردنظر را فراهم کنند و از این‌گونه اتهامات برای قتل، حذف و آدم‌ربایی استفاده کنند.

ریاض در مورد سازوکار تهدید این گروه‌ها می‌گوید:"این تهدید در دو مرحله انجام می‌شود، در مرحله نخست آنها افراد مورد نظر را متهم به ترویج ایدئولوژی‌های خارجی و خیانت به میهن می‌کنند و در گام دوم، توده‌ها را برای تصفیه فعالان و رهایی از افکار آنها تحریک می‌کنند."

اما وسام میمر، فعال سیاسی، گفت: «ربع‌الله» یک نام جعلی و ساختگی است و گروه‌های سیاسی و جناح‌های مسلح از آن استفاده می‌کنند. وی افزود: پس از آن‌که فعالان سیاسی، عاملی برای نگرانی گروه‌ها شدند و منافع آنها را در معرض تهدید قرار دادند، تلاش برای تشکیل گروه‌های متعددی به نام «ربع‌الله»، «یاران غار» و اسامی دیگری آغاز شد و این گروه‌ها مطابق به دستور جناح‌های مسلح، عملیاتی را انجام می‌دهند که اهداف جناح‌های مسلح را برآورده می‌کند؛ بدون این‌که آنها را دچار چالش و اتهام کند.